|
Биринчидан, борлиқдаги ақлсиз нарсаларни ақлли нарсалардан устун қўйиш орқали Аллоҳ Таолонинг ақлли махлуқотлари ақлсиз махлуқотларига нисбатан камлигини кўрсатиш;
Иккинчидан, ундан кейин келаётган
(يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ У уларнинг (барча одамларнинг) олдиларидаги ва орқаларидаги бор нарсани билади), деган гапдаги кўплик замири ақллиларга хосдир. Бу нарса
مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ
(Самовот ва ердаги бор нарсалар) сўзининг ақллиларни ҳам ўз ичига олишига қаринадир.
Оят шуни ифодалайдики, ҳамма нарса Аллоҳнинг мулкидир. Бировнинг мулки бўлган нарса маъбудликка нолойиқдир. Бу ерда кофирларнинг санамларга, юлдузларга ва бошқа махлуқотларга ибодат қилишлари қаттиқ танқид остига олиняпти.
(مَن ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلاَّ بِإِذْنِهِ Унинг ҳузурида ҳеч ким (бировни) Унинг изнисиз оқлай олмайди). Истинкорий (инкор қилиш) истифҳом. Яъни, Аллоҳнинг ҳузурида Аллоҳнинг изнисиз ҳеч ким шафоат қилишга журъат эта олмайди. Бу гапда Аллоҳнинг улуғлигига, буюклигига, олийлигига ишора бор. Ҳадисда келади:
«آتِي تَحْتَ الْعَرْشِ فَأَخِّرُ لَهُ سَاجِدًا فَيَدَعُنِي مَا شَاءَ اللهُ أَنْ يَدَعَنَي ثُمَّ يَقُولُ: اِرْفَعْ رَأْسَكَ وَقُلْ تُسْمَعْ وَاشْفَعْ تُشَفَّعْ. قَالَ: فَيَحُدُّ لِي حَدًّا فَأُدْخِلُهُمْ الْجَنَّةَ»
«Аршнинг остига бориб сажда қилиб йиқиламан. Шунда Аллоҳ мени ўзи истаган муддат ўз ҳолимга ташлаб қўяди. Кейин менга, бошингни кўтар, гапир, гапингга қулоқ солинади, шафоат қил, шафоатинг инобатга олинади, дейилади ва мен учун бир ҳад белгиланади. Шу билан уларни жаннатга олиб кириб кетаман».
Оят шафоат борлигини ва айни пайтда у Аллоҳнинг изнисиз бўлмаслигини ифодалаяпти. Ҳадисда эса Пайғамбар с.а.в.га рухсат этилиши ва у кишининг шафоат қилишлари айтиляпти.
(يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ У уларнинг (барча одамларнинг) олдиларидаги ва орқаларидаги бор нарсани билади) ҳар икки замир
لَّهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الأَرْضِ
(Самовот ва ердаги бор нарсалар Унингдир), деган гапдаги ақлли махлуқларга қайтади.
مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ
(олдиларидаги бор нарсани) яъни, Аллоҳ Таоло улардан олдинги ишларни ҳам билади.
114-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232